11 خواص منحصر به فرد چای سیاه که نمی دانستید!

چای سیاه متداول ترین و پر مصرف ترین نوع چای در سراسر دنیاست که از گیاه کاملیا سیننسیس بدست می آید. به صورت کلی می توان بیان کرد که تمام چای ها از یک گیاه مشترک هستند که تنها در روش تولید با یک دیگر متفاوت می شوند. از این رو خواص چای سیاه با روش تولید متفاوت منحصربه فرد است. قدمت چای سیاه بیش از 500 سال است که در ابتدا به عنوان خواص دارویی آن مورد استفاده قرار گرفت. با گذشت زمان، چای سیاه به عنوان یک نوشیدنی محبوب به دربار پادشاهان وارد و سپس به یک نوشیدنی تجملی تبدیل شد.

این نوشیدنی نشاط آور و انرژی بخش سال هاست که به عنوان محبوب ترین گونه چای، در سراسر جهان استفاده می شود. نت های طعمی چای سیاه به علت اکسیداسیون بالایی که متحمل می شوند، طعمی قوی مانند طعم دودی، خاکی و مالت، رایحه ای مطلوب پیدا می کنند. از سوی دیگر، کافئین بالای آن و از طرفی طعم دلنشین چای سیاه، سبب محبوبیت آن بین تمامی سنین گشته است.

تاریخچه چای سیاه

تاریخچه دقیق از کشف چای سیاه در دسترس نیست اما طبق داستان های بسیار قدیمی که در طول نسل ها سینه به سینه نقل شد، چای سیاه از انبارشدن ناخواسته و اکسید شدن در طولانی مدت کشف شد. نتیجه آن چای بسیار تیره تر به همراه عطر و طعمی به مراتب قوی و غنی تر بود. از این رو محبوب گشت و مورد استفاده قرار گرفت.

اين‌كه چاي سياه چگونه به دنياي غرب رسيد، موضوعي سؤال‌ برانگيز است. برخي مورخان بر اين باورند كه چون چاي سياه قادر به تحمل شرايط سخت راه‌هاي طولاني بوده چيني‌ها آن را به غرب مي‌فرستادند.

برخي ديگر معتقدند كه در حقيقت چاي سبز فرستاده مي‌شده اما در طول راه به ‌تدريج و به‌ طور طبيعي تا رسيدن به مقصد اكسيد و تبدیل به چای سیاه می شده است.

ناگفته نماند حمل چاي سياه از چين به روسيه مزايايي نيز به همراه داشت. چاي سياه نسبت به ساير برگ‌هاي كمتر اكسيد شده طول عمر بالاتري دارد و خيلي راحت كهنه نمي‌شود. با وجودي‌ كه برگ‌هاي چاي سياه مذكور كيفيت چنداني هم نداشت، خيلي زود مورد علاقه روس‌ها قرار گرفت.

پس از مدت کوتاهی که روس ها با عطر و طعم چای سیاه و خواص آن آشنا شدند، بریتانیا و سایر کشورهای اروپایی به آن جلب شدند. در مدت کوتاهی عشق چای سیاه کل قاره را در برگرفت و  فرهنگ نوین پذیرایی با چای سیاه به راه افتاد.

امروزه هم مراسم مختلفي از جمله “چاي‌نوشي”، “چاي بعدازظهر” و “چاي عصرانه همراه با خوراك سبك” در دنياي غرب رواج دارد.

دو كشور هندوستان و سريلانكا كه زماني مستعمره بريتانيا محسوب مي‌شدند، از مهم‌ترين توليدكنندگان شرقي چاي سياه به شمار مي‌روند. دو برند معروف دارجلينگ و آسام در هندوستان توليد مي‌شوند و سريلانكا هنوز چاي‌هاي سياه مرغوب خود را تحت نام قديم خود “سيلان” عرضه مي‌كند.

ترکیبات چای سیاه

چای سیاه حاوی مجموعه ای از ترکیبات شیمیایی مفید بدست آمده بعد از اکسیداسیون است. برگ های چای سیاه حاوی فلاونوئید، پلی فنل، کاتچین، تانن و کافئین است.

خواص منحصر به فرد چای سیاه

طعم و عطر منحصر به فرد چای سیاه، تنها دلیل محبوبیت آن بین افراد نیست. خواص چای سیاه از دیرباز مورد استفاده طب سنتی قرار گرفته و با گذشت زمان، خواص آن به صورت علمی اثبات گشت. در ادامه به معرفی 11 خواص منحصربه فرد چای سیاه خواهیم پرداخت.

1- افزایش انرژی

چای سیاه جایگزینی مناسب برای قهوه و نوشیدنی های انرژی زا به شمار می رود، چرا که نه تنها یک نوشیدنی بدون قند و چربی یا کم کالری است، بلکه کافئین بالایی دارد که باعث افزایش تمرکز و هوشیاری می شود.

نوشیدن چای سیاه در صبحانه، به افزایش انرژی روزانه شما کمک خواهد کرد. از طرفی در صورتی که با تلخی قهوه موافق نیستید، کافئین بالای چای سیاه شما را راضی خواهد کرد.

2- کاهش فشار خون و بیماری های قلبی

مصرف منظم چای سیاه می تواند باعث کاهش بیماری های قلبی شده و به سلامت قلب کمک کند. این چای به خاطر داشتن آنتی اکسیدان هایی مانند فلاونوئیدها می تواند باعث کاهش فشار خون، کاهش کلسترول و کاهش خطر حمله های قلبی شود. در نظر داشته باشید مصرف بی رویه ممکن است باعث افزایش فشار خون شود.

3- سلامت پوست و مو

تحقیقات نشان داده است که به علت داشتن مقدار زیادی تانن، عصاره چای سیاه برای حفظ سلامت مو بسیار موثر است. تانن یک نوعی از آنتی اکسیدان هاست که اثر رادیکال های آزاد را مهار می کنند و باعث سلامت مو می شود. از دیگر خواص چای سیاه می توان به تافلاوین اشاره کرد که می تواند رنگدانه های مو را تقویت کرده و از روند سفید شدن مو جلوگیری کند.  علاوه بر این، وجود آنتی اکسیدان بالا در چای سیاه می تواند مانع پیری زود رس پوست شود. کافئین موجود در چای سیاه نیز می تواند باعث کاهش پف چشم شود و پوست اطراف چشم را سفت کند.

4- سلامت روده ها

چای سیاه با تقویت رشد باکتری های مفید روده به وسیله ی پلی فنول های موجود در این چای، به سلامت روده کمک می کند و همچنین باعث تقویت سیستم ایمنی می شود.

5- کاهش استرس

چای سیاه به علت داشتن اسیدآمینه تیانین خاصیت آرام بخشی دارد. نوشیدن چای سیاه در طول روز به کاهش استرس و افزایش تمرکز و آرامش کمک می کند. از این رو، بعد از یک روز خسته کننده می توانید در کنار دوستان یا خانواده با صرف یک فنجان چای، خود را آرام کنید.

6- مقابله با سرطان

چای سیاه به علت داشتن آنتی اکسیدان هایی چون پلی فنول و همچنین کاتچین ها شانس ابتلا به برخی سرطان ها را کاهش می دهد و از رشد سلول های سرطانی جلوگیری می کند. تحقیقات نشان می دهد زنانی که روزانه چای سیاه می نوشند، از ابتلا به سرطان تخمدان در امان می مانند.

7- کاهش وزن

نوشیدن چای سیاه به طور منظم میزان کلسترول خون را کاهش می دهد و با از بین بردن اشتهای کاذب،  منجر به کاهش وزن و لاغری می شود. همچنین به علت دارا بودن کافئین بالا، متابولیسم بدن را افزایش می دهد و باعث چربی سوزی می شود.

8- تنظیم قند خون

تحقیقات نشان می دهد اشخاصی که روزانه 1 الی 2 فنجان چای سیاه می نوشند، کمتر به دیابت نوع 2 مبتلا می شوند. چای سیاه با افزایش فعالیت انسولین در بدن باعث کاهش بیماری های دیابتی می شود.

9- سلامتی دهان و دندان

انجمن تحقیقات سلامت تجارت چای نشان می دهد که پلی فنول های موجود در چای سیاه می تواند باکتری های دهان و دندان را از بین ببرد و باعث سلامت دهان و دندان شود.

10- کمک به بهبود سیستم گوارش

نوشیدن چای سیاه یک ساعت پس از صرف غذا، می تواند معده را گرم و به ترشح اسید معده کمک کرده و هضم غذا را آسان کند. همچنین به علت دارا بودن خواص ضد میکروبی، مواد مضر روده و معده را از بین می برد.

11- کاهش آلزایمر

آنتی اکسیدان ها و کاتچین های موجود در چای سیاه با افزایش سطح هوشیاری،  باعث محافظت از مغز در برابر بیماری هایی مانند آلزایمر می شود. از طرفی کافئین موجود در چای سبب افزایش تمرکز و بهبود عملکرد مغزی می شود.

مضرات چای سیاه

با وجود خواص بی نظیر چای سیاه باید در نظر داشت که مصرف بیش از اندازه و غیر اصولی، نه تنها باعث افزایش خواص آن می شود بلکه سبب آسیب رساندن به افراد خواهد شد. برای مثال مصرف این نوشیدنی سیاه بلافاصله بعد از غذا می تواند مانع جذب آهن شود. بنابراین مصرف زیاد این نوشیدنی برای افرادی که دچار کم خونی هستند پیشنهاد نمی شود. نوشیدن چای مانده می تواند با رسوب مواد شیمیایی باعث یبوست شود. مصرف بیش از اندازه چای سیاه به علت داشتن کافئین بالا باعث سوزش معده و ترشح اسید معده می شود. مصرف بیش از حد چای سیاه برای بیماران مبتلا به سنگ کلیه مضر است.

در صورت بروز هر گونه حساسیت به چای، بهتر است قبل از استفاده از آن، با متخصص تغذیه و یا پزشک خود مشورت کنید.

تفاوت چای سیاه و چای سبز

چای سیاه و سبز هر دو از گیاه کاملیا سیننسیس به دست می آیند و تنها تفاوت در نحوه فرایند این دو چای (عمل اکسیداسیون) است.

اکسیداسیون چای

برگ های چای سبز پس از برداشت اکسید نمی شوند و بوی سبزینگی خود را حفظ می کنند. از این رو در تولید چای سیاه، برگ های این چای را در معرض هوا قرار می دهند تا اکسید شود. فرآیند اکسیداسیون باعث افزایش میزان کافئین چای می شود.

رنگ و طعم

با انجام فرایند اکسیداسیون، رنگ برگ های چای تیره و طعم آن قوی می شود. به صورت کلی رنگ برگ های چای سبز روشن تر از چای سیاه است.

فرآیند تهیه چای سیاه

چای سیاه به دو روش رسمی (پایه یا ارتدکس) و غیر رسمی (CTC) فرآوری می شود. به زبان ساده، چای سیاه نتیجه فرآوری خاص بر روی برگ های سبز چای می شود. در روش رسمی کلیه فرآیند های تولید چای مانند پلاس، مالش و تخمیر انجام می شود، در روش های غیر رسمی، برخی از فرآیند های تهیه چای را با هم ادغام و ترکیب می کنند.

با ما در ادامه با مراحل تهیه چای سیاه به صورت رسمی همراه باشید.

روش رسمی

روش پایه یا رسمی تولید چای سیاه شامل مراحل ذیر می باشد.

1. چیدن برگ چای سبز

اولین مرحله تولید چای سیاه، برداشت برگ های چای سبز مزارع است. در روش های سنتی و قدیمی، برداشت چای با دست انجام می شد. با گذشت زمان، این کار توسط ماشین های صنعتی و پیشرفته انجام می شود.

2. پلاس

بعد از آوردن برگ ها به کارخانه، کارشناسان برگ های سبز را مورد بررسی قرار می دهند و پس از تایید نهایی به اتاق پلاس برده می شوند. در این مرحله برگ های سبز به کمک پنکه های مخصوص پژمرده می شوند و رطوبت برگ ها کاهش پیدا می کند.  این مرحله بسیار 12 الی 25 ساعته حائز اهمیت است. چرا که در صورت عدم انجام مراحل اصولی، چای مرغوبی به دست نخواهد آمد.

3. مالش

پس از اتمام مرحله پلاس و پلاسیدگی کامل برگ ها، نوبت به مرحله مالش می رسد. مالش برگ ها به معنای غلتاندن برگ ها به وسیله دستگاه های مخصوص است. مالش برگ ها باعث خروج عصاره برگ ها و تجزیه بهتر آنزیم های چای می شوند.

در نتیجه وقتی چای خشک شد، طعم، آروما و کیفیت مطلوبی پیدا می کند. این مرحله 25 الی 35 دقیقه طول می کشد و ممکن است تا 3 بار انجام شود.

4. تخمیر

پس از اتمام مرحله مالش، برگ های چای سبز طی فرایند تخمیر از رنگ سبز به رنگ سیاه تغییر می کنند. تخمیر به معنای فعل و انفعالات شیمیایی است که روی برگ انجام می شود.

به این صورت که برگ ها درون سبد و در معرض هوا قرار داده می شوند. دمای استاندارد برای انجام تخمیر 23 الی 26 درجه سانتی گراد و رطوبت حدود 95 درصد است. هرچه دما بیشتر شود, عمل تخمیر زودتر انجام می گیرد ولی ممکن است کیفیت چای را کم کند. این مرحله 2 تا 3 ساعت طول می کشد. با اضافه شدن به زمان تخمیر، به رنگ چای افزوده می شود.

5. خشک کردن

عمل خشک کردن چای سیاه باعث می شود تمام تغییرات و واکنش هایی که روی برگ چای سبز انجام می شود، تثبیت و تبدیل به چای سیاه شود.

6. دسته بندی

پس از اتمام مراحل بالا، چای سیاه را بر اساس اندازه سورت و از یکدیگر جدا و عرضه می کنند.

روش غیررسمی یا CTC

در روش CTC، بعضی از مراحل تولید حذف می شوند. مثلا برگ هایی که کاملا پلاسیده نشده اند، وارد مرحله تخمیر می شوند و مرحله پلاس حذف می شود. در واقع مرحله مالش و خشک کردن با هم ترکیب می شود.

چای های سیاه تخصصی چین چای

همان گونه که در بالا ذکر شد، انجام مراحل به صورت تخصصی و دقیق به کیفیت و خواص چای سیاه می افزاید. از این رو، چای سیاه عرضه شده در چین چای، از بالاترین کیفیت برخوردار بوده که به دو گونه زیر عرضه می شود.

1. چای جازمین بلک

چای سیاه جازمین از معروف ترین چای های عطری است که به جواهر سیاه یاس نیز شناخته می شود. تهیه این چای به این گونه است که در اوایل فصل بهار، برگ های آن برداشت و تا زمان برداشت گل های یاس، انبار می شوند. در مراحل بعدی، با استفاده از مراحل سنتی قدیمی، تمام برگ های سیاه چای با شکوفه های یاس معطر 5 بار ترکیب می شوند. با انجام اصولی این مراحل، بوی طبیعی شکوفه های خوش عطر یاس و روغن طبیعی آن ها به برگ های چای نفوذ می کند.

برای تهیه چای جازمین بلک، از با کیفیت ترین گلبرگ های یاس استفاده می شود. به صورت خلاصه، گلبرگ های یاس را در طول روز برداشت و به مدت یک شب در فضای آزاد نگهداری می کنند تا شکفته و عطر آن آزاد شود. برای تهیه یک کیلوگرم چای جازمین بلک، چهارکیلوگرم گل یاس استفاده می شود. در نتیجه، دم کرده این چای، بسیار خوش ععطر و بو با طعم ملایم و شیرین خواهد بود.

فیلم آموزشی نحوه دم آوری چای جازمین بلک

مشاهده و خرید چای جازمین بلک

2. چای یئن نان گلدن بلک اسنیل

برگ های چای یئن نان همانند حلزون طلایی است که کاملا به صورت دست ساز ساخته و پیچیده می شوند. این چای از یک جوانه با دو برگ تشکیل می شود که فرآیند اکسیداسیون به صورت کامل بر روی آن شکل می گیرد. رنگ آن مایل به قرمز به همراه پرزهای طلایی است.

جدای خواص چای سیاه گلدن بلک، می توان به ظاهر زیبای آن نیز اشاره کرد. بعد از دم کشیدن چای، پیچ و تاب های آن باز می شود و شکل جوانه و یک برگ نمایان می شود. رایحه این چای، گلی و طعمی، شیرین ملایم و میوه ای دارد .از خواص این چای کمک به کاهش وزن و کنترل چربی خون است.

فیلم آموزشی نحوه دم آوری چای یئن نان گلدن بلک اسنیل

مشاهده و خرید چای یئن نان گلدن بلک اسنیل

نحوه دم آوری چای سیاه

اغلب افراد تصور می کنند که دم آوری چای سیاه بسیار آسان است. نمی توان با راحتی دم آوری آن مخالفتی کرد اما برای بهترین نحوه دم آوری چای سیاه بهتر است موارد زیر را رعایت کنید.

• استفاده از قوری چینی

حدالمقدور سعی کنید از قوری های مسی و آهنی استفاده نکنید. ممکن است مس و آهن با چای واکنش و طعم چای را تغییر دهد. پس از به جوش آمدن آب سماور، چای را در قوری چینی بریزید و 5 تا 10 دقیقه دم کنید. سعی کنید برای هربار دم کردن مجدد، آب سماور را عوض کنید که بر طعم چای اثر نگذارد. استفاده از آب تصفیه، می تواند از تغییر طعم چای توسط ذرات محلول در آب، جلوگیری کند.

بهترین زمان مصرف چای سیاه چه موقع است ؟

حال که با خواص چای سیاه آشنا شدید، بهتر است با بهترین زمان مصرف آن نیز آشنا شوید. خبر خوب اینکه برای استفاده از تمام فواید سلامتی آن می توانید هر موقع از روز از آن استفاده کنید. اما با در نظر گرفتن ساعات روز می توانید از تاثیرات متفاوت آن بهره مند شوید.

نوشیدن چای سیاه در صبح

نوشیدن یک فنجان چای در صبح می تواند به آب رسانی بدن شما بعد از چند ساعت خواب کمک بزرگی کند. برخی از چای های سیاه می توانند در کنار صبحانه سرو شوند که برای دوست داران قهوه نیز لذت بخش خواهد بود. اما دلیل اصلی اینکه ما ایرانی ها علاقه زیادی به نوشیدن چای در وعده صبحانه داریم، اثر محرکی و کافئین آن است. به لطف وجود تئین و کافئین چای که در مدت شش ساعت، آرام آرام در بدن آزاد می شود، افراد احساس انرژی خواهند کرد که توانایی در تمرکز را افزایش می دهد.

نوشیدن چای سیاه کمی بعد از ناهار

بهتر است مدتی بعد از سرو ناهار، سرو شود. چای سیاه سرشار از آنتی اکسیدان های قوی (تانن ها) است که به هضم غذا کمک می کنند و در دراز مدت از بروز مشکلات روده و بیماری های گوارشی جلوگیری می کند.

 نوشیدن چای سیاه بعد از ظهر

چای سیاه را می توان در محل کار، بین دوجلسه یا در یک عصر تعطیل در کنار خانواده سرو کرد. نوشیدن چای در هوای سرد بسیار محبوب است. از طرفی آخرین فنجان چای خود را می توانید در عصرانه داشته باشید. از این رو، تئین و کافئین موجود در آن باعث اخلال در خواب شبانه شما نخواهد شد.

سخن پایانی

چای سیاه یکی از محبوب ترین گونه های چای در سراسر جهان است. این نوشیدنی معطر در بسیاری از فرهنگ ها و سنت ها از دیرباز مورد استفاده قرار گرفته است. خواص چای سیاه در کنار طعم دلنشین آن سبب شد تا تمامی افراد به عنوان یک نوشیدنی ایده آل به آن بنگرند. برای تهیه چای سیاه، بعد از برداشت برگ های تازه آن ها را در معرض هوا قرار می دهند تا اکسیداسیون بر روی برگ ها اتفاق بیوفتد. این فرآیند خاص باعث تغییر رنگ برگ ها و ایجاد نت های طعمی جدید می شود.

به صورت خلاصه، چای سیاه یک نوشیدنی محبوب است که برای سلامتی مفید است. مصرف اصولی و متعادل از چای سیاه در کاهش خطر ابتلا به بیماری های قلبی، سرطان و بیماری های مزمن موثر است.

سوالات متداول در مورد چای سیاه

در این مقاله سعی بر توضیح کاملی از چای سیاه و خواص آن شد. در ادامه به سوالات متداولی که ممکن است برای شما هم مهم باشد پاسخ خواهیم داد.

آیا چای سیاه کافئین دارد؟

بله چای سیاه دارای کافئین است. این میزان کافئین نسبت به قهوه کمتر است اما تاثیرات کافئین موجود در چای را نمی توان نادیده گرفت.

آیا چای سیاه باعث لاغری می شود؟

چای سیاه به دلیل ترکیبات موجود مانند کافئین می تواند به کاهش وزن کمک کند. اما به تنهایی نمی تواند باعث کاهش وزن شود. تحقیقات اثبات کرده اند که مصرف چای سیاه باعث افزایش سرعت متابولیسم در بدن و افزایش سوخت و ساز چربی ها می شود. بهتر است در کنار رژیم غذایی خود و فعالیت فیزیکی، از نوشیدنی هایی نظیر چای کمک بگیرید.

آیا چای سیاه برای سلامتی مفید است ؟

بله. چای سیاه حاوی ترکیبات آنتی اکسیدانی است که به کاهش خطر بیماری های قلبی و عروقی کمک می کند.

چقدر چای سیاه در طول روز می توان نوشید ؟

برخلاف چای های دیگر، چای سیاه حاوی مقادیری تئین و کافیئن است. حدود 50 الی 90 میلی گرم کافئین بیش از اندازه مجاز می تواند باعث اضطراب، بی قراربی و بی خوابی شود. بنابراین بهتر است مصرف کافئین خود را کمتر از 400 میلی گرم در روز نگه دارید. در نظر داشته باشید چای و قهوه تنها منابع کافئین نیستند. امروزه در بیشتر نوشیدنی ها مانند نوشابه های انرژی زا، مقادیر بالایی از کافئین وجود دارد. از طرفی برخی دارو ها نیز ممکن است حاوی کافئین باشند.

به صورت متوسط هر فنجان چای سیاه حدود 47 گرم کافئین دارد. در صورتی که به مصرف چای علاقه مند هستید، می توانید چای خود را کمرنگ با تعداد دفعات بیشتر استفاده کنید. با این وجود در صورت حساسیت به کافئین، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.

ارتباط چای سیاه و قلب چیست ؟

مصرف متعادل و اصولی چای سیاه می تواند تاثیر مثبتی بر سیستم قلبی-عروقی داشته باشد. تحقیقات اثبات کرده اند که چای سیاه می تواند فشار خون را در افراد کاهش و از خطر بیماری های قلبی جلوگیری کند. از طرفی ترکیبات موجود در چای سیاه می تواند به بهبود عملکرد عروقی کمک کرده و التهابات را کاهش دهد.

تفاوت چای سیاه با چای سبز چیست؟

هر دو گونه چای سیاه و سبز از یک گیاه تهیه می شوند. تفاوت اصلی در فرآیند تولید و اکسیداسیون آن ها است. چای سیاه در اثر اکسیداسیون برگ های چای تولید می شود. این درحالی است که چای سبز از برگ های تازه تهیه می شود.

• اشتراک در تلگرام
• اشتراک در فیسبوک
• اشتراک در لینکدین
• اشتراک در تویتر